« Ongan, tornarèm faire fèsta al capitòli »
Martina Lagarda participa en julhet al Grand Fenetrà, la fèsta la mai vièlha de Tolosa e que recampa de grops folclorics.
Lexic :
Arma : âme
Còca : gâteau
Conse : maire
Convidats : invités
Edat-Mejan : Moyen-Âge
Gaitar : regarder
Glèisa : Église
Malaisit : difficile
Passa-carrièra : défilé
Recampa : réunit
Revertan : reflètent
Vespre : après-midi
Quora avètz participat pel primièr còp al Grand Fenetrà ?
Mos parents m’i menavan quand èri pichoneta, me rementi del passa-carrièra, las bandièras pertot, èra colorat, plan mai grand, mai important. A l’epòca, i venián de grops folclorics de França tota e de l’estrangièr per desfilar. L’origina de la fèsta es gallo-romana amb una commemoracion dels mòrts au mes de març, puèi la Glèisa la recuperèt a l’Edat-Mejan e la transformèt en fèsta de perdon. Mai tard, lo costat religiós demesiguèt e se mudèt en procession festiva amb d’espectacles. Aquò s’arrestèt entre las doas guerras mondialas, mas Carles Mouly e Fernand Cousteaux la relancèron en 1963. Fa doncas 60 ans, e uèi lo Fenetrà contunha. Amb totjorn de grops convidats e tornarèm ongan faire fèsta plaça del Capitòli, çò que s’èra arrestat amb lo covid.
De qu’es lo programa ongan ?
Comença lo dissabte 8 de julhet, de vèspre. Totes los grops – los tolosencs coma los convidats venguts de Portugal, de Provença, d’Aragon o de la region – fan una demostracion al Capitòli e lo cònsol màger farà l’inauguracion oficiala. La confederacion dels vinhairons de Tolosa serà presenta coma l’union dels artesans pastissièrs que nos farà una bèla còca del Fenetrà de partejar entre totes. Lo sèr, los grops convidats faràn un espectacle de danças al jardin de las plantas. Lo dimenge 9, una messa en occitan e a 15 oras lo meteis espectacle. Diluns, serada balèti e dimars los grops tolosencs fan lor representacion.
De qué cambia lo costum que cargatz per dançar ?
A la debuta foguèt malaisit. Perque èri acostumada a dançar sens, fau de danças tradicionalas dempuèi fòrça temps. Mas dins un grop folcloric coma Lo Poton de Tolosa, qu’ai rejunt fa un quinzenat d’annadas, çò qu’i a de mai es l’idèia del grop, de montar un espectacle en comun. Aquò’s pas present dins los balètis o los talhièrs de dança trad. Coma fasèm un espectacle a gaitar, las danças son mai coregrafiadas. E puèi, los costums revertan nòstra arma d’Occitans. Son una marca de çò que sèm e de çò que sèm estats tanben. Vesèm ben que dins lo mond, cadun a un costum que reverta son país.
Festas del Grand Fenetrà, del 8 al 11 de julhet, Plaça del Capitòli et Jardin de las Plantas
Version française sur metropole.toulouse.fr